Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΝΙΓΙΑΜΑΣ ΤΟΥ ΠΑΤΑΝΤΖΑΛΙ

Παρουσίαση της Κορίνας Κονταξάκη στο σεμινάριο Yoga Step by Step by Dr Swami Gitananda. Η παρουσίαση είναι βασισμένη στο κείμενο του Σουάμι Γκιτανάντα για την ευτυχία.

Υπάρχει μια παλιά Ζεν ιστορία: Υπήρχε κάποιος που έψαχνε κάτι στο δρόμο. Ένας γείτονας περνάει και τον βλέπει. Τον ρωτά:

-          τι συμβαίνει;  εκείνος απαντά :

-          έχασα το κλειδί του σπιτιού μου και το ψάχνω

Ο γείτονας προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει και έψαχναν μαζί. Ύστερα από κάμποση ώρα ο γείτονας ρωτά:

-          που είδες το κλειδί σου για τελευταία φορά;

-          Ήμουν στον πίσω κήπο του σπιτιού και μάλλον έπεσε εκεί

-          Και τότε γιατί ψάχνουμε στο δρόμο;;;

-          Γιατί εδώ έχει φως , στον πίσω κήπο δεν έχει…

Το ίδιο γίνεται και με την ευτυχία. Ψάχνουμε στο λάθος μέρος γιατί εκεί ψάχνουν όλοι, έτσι νομίζουμε ότι εκεί είναι το φαινομενικά σωστό μέρος για να τη βρούμε…

Ας συμφωνήσουμε για το τι ΔΕΝ είναι ευτυχία:

-          Ευτυχία δεν είναι η συνεχής ικανοποίηση των αισθήσεων. Αν βασίσουμε την ευτυχία μας σε αυτό θα αρρωστήσουμε.

-          Ευτυχία δεν είναι ο υλισμός. Αν και έχουμε όλοι βιώσει ότι το «shopping therapy» φέρνει τελικά μόνο στρες, συνεχίζουμε να αγοράζουμε άχρηστα πράγματα για να καλύψουμε τα κενά μας. Γιατί; Γιατί ψάχνουμε εκεί που έχει φως αντί εκεί που πρέπει…!

-          Ευτυχία δεν είναι η παράδοση μας στο συναισθηματικό, διπολικό κόσμο. Είναι φυσικός κανόνας ότι ο κόσμος των συναισθημάτων έχει δύο όψεις, τα δύο αντίθετα. Ότι αισθανόμαστε γεννάει ταυτόχρονα και το αντίθετο του. Δείτε τι συμβαίνει στη ζωή μας: Αν δεν είχαμε όλοι επιλεκτική μνήμη, θα παρατηρούσαμε ότι οι στιγμές χαράς , είναι ίσες με τις στιγμές λύπης. Αυτό συμβαίνει στον τρισδιάστατο κόσμο που ζούμε , για να διατηρείται σταθερή η αταξία. Αν δεν το καταλαβαίνουμε , είναι γιατί οι αισιόδοξοι κρατούν τις χαρές και οι απαισιόδοξοι κρατούν μόνο τις λύπες. Το ποτήρι είναι ούτε μισοάδειο ούτε μισογεμάτο. Είναι απλά μισό άδειο και μισό γεμάτο!

-          Ευτυχία δεν είναι η επίτευξη στόχων. Η επίτευξη στόχων είναι ευθύνη του Εγώ. Το εγώ δεν ενδιαφέρεται για την ευτυχία. Το Εγώ θέλει υλοποιούνται οι επιθυμίες. Αν δεν είχαμε (πάλι) επιλεκτική μνήμη, θα ανακαλύπταμε πολύ σύντομα , ότι μόλις ένας στόχος επιτυγχάνεται, το Εγώ μας σχεδιάζει ήδη τον επόμενο , και δεν υπάρχει χρόνος για να είμαστε ευτυχισμένοι. Το εγώ δεν είναι ποτέ χαρούμενο. Δεν είναι η δουλειά του να είναι χαρούμενο. Το εγώ είναι ένας λογικός, στυγνός επιχειρηματίας. Το εγώ δεν ενδιαφέρεται για την ευτυχία, όπως η ψυχή δεν ενδιαφέρεται για τη ζωή. Η Ψυχή από την άλλη, είναι συμπυκνωμένη γαλήνη. Άρα ευτυχία θα πετύχουμε μόνο μέσω της ψυχής. Από αυτό βγαίνει το συμπέρασμα ότι Κάθε είδος θλίψης έχει να κάνει με το εγώ και το ένστικτο επιβίωσης. Απλά γιατί η ευδαιμονία είναι η φύση της ψυχής. (Ananda-bliss)

Για κάθε περίσταση λοιπόν πρέπει να διαλέγουμε: θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι; Τότε θα πρέπει να προσεγγίσουμε την ψυχή. Θέλουμε να πετυχαίνουμε τους στόχους μας; Τότε θα πρέπει να προσεγγίσουμε το Εγώ. Αν επιλέξουμε το Εγώ, τότε συντονιζόμαστε με τον τρισδιάστατο διπολικό κόσμο του. Τότε υπάρχει η χαρά και η λύπη, η αγάπη και το μίσος, η ένταση και η νωθρότητα και όλα τα αντίθετα. Αν επιλέξουμε την ψυχή, τότε συντονιζόμαστε με τον υπερβατικό κόσμο της όπου δεν υπάρχουν αντίθετα, μόνο το κέντρο και δεν υπάρχουν συναισθήματα αλλά στάσεις ζωής που είναι μόνιμες, δεν αλλάζουν με τις καταστάσεις, απλά γιατί η ψυχή είναι πέρα από την επιρροή των καταστάσεων (ακόμα και πέρα από το θάνατο). 

«Η ευτυχία βρίσκεται πέρα από το ατομικό Εγώ. Η ευτυχία είναι από τη φύση της αντίθετη των ορέξεων του Εγώ και των αισθήσεων» Dr Swami Gitananda

Για να μπορέσουμε να βιώσουμε τα παραπάνω θα σας ζητήσω να βρείτε παραδείγματα από τη ζωή σας όπου οι αισθήσεις σας ικανοποιήθηκαν στο μέγιστο ή πετύχατε κάποιο στόχο, και να μας πείτε αν αυτό σας έδωσε την ευτυχία που περιμένατε. Αν ναι πως, αν όχι γιατί.

Πως όμως θα προσεγγίσουμε την ψυχή; Μας έχουν δοθεί χιλιάδες τρόποι να προσεγγίσουμε το Εγώ. Για την ακρίβεια , όλη μας η εκπαίδευση από τη στιγμή που γεννιόμαστε είναι μια συνεχής εκγύμναση του Εγώ. Αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να κρατηθούμε στην κοινωνία, ούτε όμως και στο υλικό μας σώμα.

                   Εγώ                                                                                            Ψυχή

       Προσωπικοί στόχοι                                                                υπερβατικοί στόχοι

                Επιβίωση                                                                                   αθανασία   

           Διαχωρισμός                                                                          ενότητα με όλα  

              Θλίψη                                                                                    ευδαιμονία

               Αντίθετα                                                                                       κέντρο

               Αισθήματα                                                                                  στάσεις

              Ίντα/πίνγκαλα                                                                           σουσούμνα

              Ένταση/ εξάντληση                                                                  πλήρης χαλάρωση

              Επιλεκτική μνήμη                                                                      αλήθεια

             Εναλλασσόμενες διαθέσεις                                                    σταθερή ουδετερότητα 

               «θέλω»                                                                                      «χρειάζομαι»      

             Ένταση                                                                                          χαλάρωση   

             Αισθήσεις/σώμα                                                                          πειθαρχία                      

            

Ο παραπάνω πίνακας συνοψίζει τις ευθύνες του Εγώ και εκείνες της Ψυχής, ώστε να μπορέσουμε  να συντονιστούμε ανάλογα.

«Μόνο στο επίπεδο της βαθιάς , εσωτερικής χαλάρωσης και μόνο μέσα από την πλήρη παράδοση που θα μας οδηγήσει η πειθαρχία, αρχίζει η το υπερβατικό στάδιο της επαφής με την ψυχή. Τότε μόνο γνωρίζουμε πραγματικά την ευδαιμονία.» Σουάμι Γκιτανάντα

Ο Σουάμι Γκιτανάντα θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επαφή με την ψυχή τη χαλάρωση και την πειθαρχία. Αν μελετήσουμε τον παραπάνω πίνακα θα ανακαλύψουμε ότι η χαλάρωση είναι ουσιώδες υλικό της ψυχής. Αυτό συμβαίνει γιατί η ψυχή δεν ανησυχεί για το θάνατο, ούτε για την επίτευξη στόχων. Η ψυχή δεν χρειάζεται να έχει ένταση. Αντίθετα το Εγώ πρέπει να είναι σε ένταση συνεχώς , αλλιώς η ύπαρξη του καταργείται.

Επίσης η ψυχή αναπτύσσεται μόνο μέσω της πειθαρχίας. Αλλιώς οι αισθήσεις και το σώμα (που αντιπροσωπεύουν το Εγώ) καταντούν ανεξέλεγκτα και επικρατούν.

Τι μας φέρνει πλήρη χαλάρωση και πειθαρχία; Η πιο αυτονόητη απάντηση σε μια ομάδα που ασχολείται με τη Γιόγκα είναι οι άσανας και οι πρακτικές πραναγιάμα και διαλογισμού. Αυτό είναι πολύ σωστό, υπάρχουν όμως κι άλλα πράγματα – εκτός των πρακτικών γιόγκα που μας χαλαρώνουν και μας φέρνουν σε επαφή με την ψυχή. Μερικές φορές , είναι απαραίτητο να προετοιμάσουμε το σύστημα αν αυτό έχει πολλή ένταση με κάτι πιο χειροπιαστό , πριν πάμε σε νοητικούς οραματισμούς για χαλάρωση. Μια βόλτα στη φύση, περπάτημα ξυπόλητοι, ένα κρύο ή ζεστό ντους, κολύμπι στη θάλασσα,  χορός , μουσική, είναι άμεσοι τρόποι να απαλλαγούμε από το στρες για να συνεχίσουμε με κάποια συγκεκριμένη τεχνική χαλάρωσης.

Σας δεύτερη άσκηση για το σπίτι, βρείτε και μοιραστείτε μαζί μας τις δράσεις που διώχνουν άμεσα την ένταση στη ζωή σας. Επίσης μοιραστείτε μαζί μας τις πειθαρχίες που έχετε διαλέξει για να προπονείτε τις αισθήσεις /σώμα/ συναισθήματα.

Μια αυτονόητη προϋπόθεση για να πετύχουμε βαθιά χαλάρωση και πειθαρχία είναι η τα γιάμας/νιγιάμας. Τα γιάμας θα μας βοηθήσουμε να μην δημιουργήσουμε ένταση και θα δημιουργήσουν πεδίο πειθαρχίας. Τα νιγιάμας θα επικυρώσουν την χαλάρωση και πειθαρχία μας. Στην ουσία τα νιγιάμας είναι ένας καθαρός και σίγουρος δρόμος προς την επαφή με την ψυχή και την ευδαιμονία.

Θα ερευνήσουμε τα νιγιάμας, ερευνώντας τις «υπερφυσικές ιδιότητες» (sidhi) που εκδηλώνονται όταν τελειοποιήσουμε το καθένα. (Σύμφωνα με τις Γιόγκα Σούτρας του Μαχαρίσι Πατάντζαλι)

Σότσα- καθαρότητα => Η τελειοποίηση του, φέρνει ουδετερότητα για το σώμα και τα σώματα των άλλων. Δεν φοβάσαι το σώμα σου, τις αρρώστιες, δεν σιχαίνεσαι ή επιθυμείς τα σώματα των άλλων. => αυτό γίνεται γιατί τα νοθευμένα σωματικά/νοητικά/συναισθηματικά στρώματα φεύγουν και βιώνουμε την ουσία του αδιαχώριστου=> το αδιαχώριστο είναι ιδιότητα της ψυχής (=> ευδαιμονία)

Όσο πιο ακάθαρτο είναι το σύστημα (σώμα /νους/συναισθήματα), τόσο πιο πολύ ταυτιζόμαστε με αυτό. Τόσο νιώθουμε ότι είμαστε το σώμα , τα αισθήματα μας και οι σκέψεις μας και νιώθουμε ξέχωροι από τους άλλους. Όταν το σύστημα καθαρίσει, τότε τα στρώματα που μας χωρίζουν από τους άλλους και το Εαυτό, φεύγουν και νιώθουμε την ενότητα με όλα. Η αίσθηση του αδιαχώριστου ενεργοποιεί το θύμο αδένα και το ανοσοποιητικό. Έτσι το σώμα είναι δυνατό και δεν αρρωσταίνει.

Επίσης όταν το αίμα είναι αλκαλικό, τότε όποια αρρώστια μπει μέσα μας δεν μπορεί να επιβιώσει. Θυμηθείτε: το όξινο αίμα είναι το αγαπημένο περιβάλλον των ασθενειών (με κυριότερο τον καρκίνο). Η αίσθηση του αλκαλικού αίματος  κάνει το άτομο να μην φοβάται.  Η έλλειψη φόβου , κάνει το σώμα αλκαλικό ακόμα κι αν κάποιες φορές η διατροφή ή τα συναισθήματα μας «ξινίζουν».

Όξινες συνήθειες: ΑΓΝΟΙΑ, ζήλια, φόβος, στρες που δεν χρησιμοποιείται, ζωική, ξαναζεσταμένη ή χθεσινή τροφή, επεξεργασμένη τροφή, κακός αέρας, ΦΑΓΗΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΣ ΤΑΙΡΙΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΩΜΕ ΓΙΑΤΙ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΥΓΙΕΙΝΑ

Σαντοσα- ικανοποίηση => Η τελειοποίηση του φέρνει ευδαιμονία

Αυτό το νιγιάμα φέρνει άμεσα την ευδαιμονία που επιζητάμε , άρα και επαφή με την ψυχή. Σαντόσα είναι η ιδιότητα να ικανοποιούμαστε εδώ και τώρα με μικρά πράγματα. Δεν γίνεται στον περισσότερο κόσμο , και ο Πατάνζαλι το θεωρεί «υπερφυσική ικανότητα», απλά γιατί ο άνθρωπος , καθοδηγούμενος από το Εγώ, έχει μάθει να εκτελεί επιθυμίες και να προχωρά για άλλες, χωρίς να αφήνει χρόνο για την ικανοποίηση. Το Θεϊκό ένστικτο της ευγνωμοσύνης είναι απενεργοποιημένο κι όμως είναι η ευγνωμοσύνη που θα δημιουργήσει το έδαφος για περισσότερα καλά.

Ταπας- πειθαρχία και η ιδιότητα να χρησιμοποιούμε τις δυσφορίες που φέρνει η ζωή, για την εξέλιξη μας.=> η τελειοποίηση του τελειοποιεί τις αισθήσεις και το σώμα => όταν οι αισθήσεις και το σώμα δεν κυριαρχούν , τότε κυριαρχεί η ψυχή => ευδαιμονία.

Όταν καταφέρουμε να εκπαιδευόμαστε με τις δυσκολίες αντί να δυσφορούμε τότε οι αισθήσεις και το σώμα (που όταν είναι ανεκπαίδευτα έλκονται από τα ευχάριστα και απωθούνται από τα δυσάρεστα) τελειοποιούνται απλά γιατί αυτός είναι ο τρόπος να εκπαιδευτούν και να πειθαρχήσουν.  

Σουαντιγιαγια –αυτογνωσία=> η τελειοποίηση της αυτογνωσίας φέρνει επαφή με την ψυχή ή το Θεό=> ευδαιμονία. Η μικρογραφία του σύμπαντος (ΘΕΟΣ) είμαστε ΕΜΕΙΣ. Αν δεν καταλάβουμε πως λειτουργεί το περίπλοκο μυαλό μας, δεν μπορούμε να καταλάβουμε την ψυχή που είναι απλά ο παράλληλος εαυτός μας , χωρίς τα κλέσας (στρώματα).

Πως ξέρουμε ότι γνωρίζουμε έχουμε επαφή με την ψυχή μας;

1. Όταν αγαπάμε τον εαυτό μας. Μόνο μέσω της αγάπης βλέπουμε την αλήθεια.

2. Δεν μας ενοχλούν οι κακές κριτικές, δεν ενθουσιαζόμαστε ή εξαρτόμαστε από τα καλά σχόλια. Δείτε αυτούς που δεν έχουν καθαρή εικόνα για τον εαυτό τους πόσο ενοχλούνται με την κακή κριτική και πόσο ενθουσιάζονται με την καλή. Περιμένουν από τους άλλους να τους πουν ποιοι είναι.

3. Έχει ενεργοποιηθεί  το Θεϊκό ένστικτο της Διάκρισης (discrimination)=> δεν κάνουμε λάθη για τους άλλους ή για τη ζωή μας. Παίρνουμε γρήγορες αποφάσεις.

Ισουαρα πρανιντανα- παράδοση στο ανώτερο => η τελειοποίηση του φέρνει Σαμάντι (ένωση με το Θεό) => ευδαιμονία !

Τρίτη άσκηση για το σπίτι :

Αξιολογήστε τον εαυτό σας σύμφωνα με τα νιγιάμας, παρατηρώντας τα sidhi (υπερφυσικές δυνάμεις) του καθένα και πόσο τα έχετε.

Evaluate yourself on the Niyamas through their sidhi.