Γιόγκα Σούτρας του Patanjali Κεφάλαιο 2, 2.1-2.9 - Κορίνα Κονταξάκη

(*η μεταφορά από προφορικό λόγο σε γραπτό κάνει το κείμενο ιδιόμορφο)

Patanjali- Chapter 2 - Sadhana Pada

2.1 H Γιόγκα της πράξης έχει τρία σημεία : 1. Πειθαρχία 2. Γνώση 3.Αφοσίωση σε κάτι ανώτερο

2.2 Αυτό το τρίγωνο της πνευματικότητας θα αποδυναμώσει τις παρενέργειες του Εγώ (klesha)

2.3 Οι παρενέργειες του Εγώ είναι πέντε 1. Άγνοια 2.εγωισμός 3. Έλξεις (προσκολλήσεις) 4. Αποστροφές 5.ένστικτο επιβίωσης

2.4 Το Εγώ μας έκανε να ξεχάσουμε και να έχουμε τις παραπάνω παρενέργειες σε τέσσερα στάδια:   1. Ανενεργά (όχι ανύπαρκτα) 2. Αδύναμα 3. Ασταθή 4. Ενεργοποιημένα να προκαλούν σκέψεις και δράσεις. 

2.5 η άγνοια έχει τέσσερις τύπους: 1. Λανθάνει το προσωρινό για μόνιμο 2.Λανθάνει το νοθευμένο για καθαρό 3. Κυνηγά τη χαρά αλλά τελικά φέρνει θλίψη 4. Μπερδεύει το άτομο με τον Εαυτό.

2.6 Ο εγωισμός προκλήθηκε από την σύγχυση ότι η συνείδηση* είναι η καθαρή συνειδητότητα.

2.7 Προσκόλληση συνδέει τη μνήμη της ευχαρίστησης με την έλξη για αυτήν. (Ξεχνάμε ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο)

2.8 Η αποστροφή δημιουργείται πάλι από την μνήμη του δυσάρεστου ή του πόνου. (Ξέχνάμε ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο)

2.9 Ακόμα κι εκείνοι που είναι προχωρημένοι, έχουν την τάση να θέλουν να συνεχίσουν την ψευδαίσθηση της ζωής.    

Ο Patanjali ήταν ιστορικός/φιλόσοφος/επιστήμονας.  Μάζεψε τις πληροφορίες και τις έβαλε συμπυκνωμένες σε 4 κεφάλαια, με στίχους και ρυθμό.  Το 1^ο κεφάλαιο ονομάζεται Samadhi pada που σημαίνει «αφομοίωση» και  περιγράφει πως θα είναι όταν ενωθούμε με την Πηγή (Πηγή ή Θεό ή Σύμπαν ή Δημιουργό), την πηγή από την οποία προερχόμαστε.

Το 2^ο κεφάλαιο, λέγεται Πρακτική,  δηλαδή να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να ενωθούμε με την Πηγή. 

2.1 H Γιόγκα της πράξης έχει τρία σημεία : 1. Πειθαρχία 2. Γνώση 3.Αφοσίωση σε κάτι ανώτερο

Ο πρώτος του στίχος μιλάει για τη πιο διαδεδομένη τεχνική πνευματισμού σε όλο τον κόσμο, την Κρίγια Γιόγκα, δηλαδή τη γιόγκα της δράσης.  Η Γιόγκα της δράσης σε φέρνει σε ένωση με το ανώτερο αλλά με πράξη, όχι με θεωρία. Έχει τρία σημεία: 1. Πειθαρχεία, 2. Γνώση ή Αυτογνωσία και 3. Αφοσίωση (ή παράδοση) σε κάτι ανώτερο.  

Αυτό μπορούμε να το παραληρήσουμε με το τρίγωνο της πνευματικότητας, που μιλάνε για αυτό και άλλοι δάσκαλοι και υπάρχει και στη δική μας θρησκεία:   Πράξη, Γνώση, Αφοσίωση στο ανώτερο.   Στην Ινδία λένε πως δεν υπάρχει πλήρης πνευματικότητα αν δεν υπάρχουν αυτά τα 3 (που είναι επίσης τα τελευταία 3 Νιγιάμας, δηλαδή ηθικοί κανόνες).

Η πράξη και η γνώση πρέπει να διοχετεύονται σε κάτι ανώτερο, γιατί αν δεν διοχετεύονται υπάρχει περίπτωση να κλονιστεί το νευρικό σύστημα. 

Όταν αναφέρεται στην πειθαρχεία, σημαίνει οτιδήποτε μας κρατάει σε μια τακτικότητα (επανάληψη –ρυθμό). 

Τέλος να υπάρχει γνώση/αυτογνωσία δηλαδή να υπάρχει θεωρία, να έχουμε κάποια γνώση του τι κάνουμε.  Γι’ αυτό και πολλές φορές πριν από τις ασκήσεις με βλέπετε να μιλάω. Αυτό συμβαίνει διότι θέλω ενώ κάνουμε τις ασκήσεις να έχετε και τις γνώσεις πίσω από τις ασκήσεις. Έτσι, μόνο όταν καλυφθεί και κλείσει το τρίγωνο θα μπορέσουμε να δουλέψουμε πνευματικά, δηλαδή να εξελιχθούμε πνευματικά.

 Όταν λέει αυτογνωσία εννοεί να  βρούμε ένα τρόπο να βρούμε και να αντιμετωπίσουμε τα θέματα μας, όπως επίσης και να μπορέσουμε να εμπνευστούμε (διαβάζοντας) από ανθρώπους που έχουν βρει τον εαυτό τους.

Κάθε πνευματική λοιπόν πρακτική πρέπει να ικανοποιεί αυτό το τρίγωνο.

2.2 Αυτό το τρίγωνο της πνευματικότητας θα αποδυναμώσει τις παρενέργειες του Εγώ (klesha)

Οι παρενέργειες ή δυσλειτουργίες του εγώ, είναι τα klesha που εξηγούνται από τον Patanjali σαν τα στρώματα που μας εμποδίζουν να δούμε την αλήθεια.  Από τη στιγμή που έχουμε εγώ, αρχίζουν κάποιες δυσλειτουργίες.

2.3 Οι παρενέργειες του Εγώ είναι πέντε 1. Άγνοια 2.εγωισμός 3. Έλξεις (προσκολλήσεις) 4. Αποστροφές 5.ένστικτο επιβίωσης

Στον 3^ο στίχο εξηγεί ποιες είναι οι 5 παρενέργειες του εγώ: 1) Άγνοια, 2) Εγωισμός, 3) Προσκολλήσεις ή Έλξεις 4) Αποστροφές και 5) Ένστικτο επιβίωσης.   Τα ξαναείπαμε όμως τώρα τα εξηγώ διαφορετικά.  Είναι τόσο συμπυκνωμένη η γνώση που δεν μπορούμε να πούμε απλά ότι τα ξέρουμε. Το θέμα είναι να τα εμπεδώσουμε και να τα βιώσουμε.

2.4 Το Εγώ μας έκανε να ξεχάσουμε και να έχουμε τις παραπάνω παρενέργειες σε τέσσερα στάδια:   1. Ανενεργά (όχι ανύπαρκτα) 2. Αδύναμα 3. Ασταθή 4. Ενεργοποιημένα να προκαλούν σκέψεις και δράσεις. 

Να το πάρουμε από το κατώτερο στο ανώτερο.   Αυτά τα 5 klesha -οι 5 παρενέργειες του εγώ, προκαλούν συνεχείς σκέψεις και δράσεις και πώς να γλυτώσεις μετά από αυτό; Όταν είναι ενεργά, προκαλούν κάρμα και προγραμματισμούς και έτσι χάνεις το δρόμο σου, το σκοπό σου.  Αυτό είναι το κατώτερο σημείο που είναι ο κοινός άνθρωπος, ο αδύναμος. Όταν λοιπόν οι παρενέργειες του εγώ είναι ενεργοποιημένες στο μέγιστο, έστω και αν δεν είναι και οι πέντε, τότε έχουμε αυτό το πρόβλημα. 

Το δεύτερο είναι να ανεβοκατεβαίνουμε, να είμαστε ασταθείς. Αυτό είναι καλό γιατί σημαίνει ότι έχεις εκλάμψεις.  Αρκεί όμως να το καταλαβαίνεις και να μη νομίζεις ότι επειδή είχες μια εμπειρία είσαι έτοιμος να μεταφέρεις τη γνώση.  Το να έχεις μερικές πνευματικές εμπειρίες σημαίνει ότι οι παρενέργειες του εγώ έχουν εκλάμψεις και είναι ώρα να εργαστείς, να το δουλέψεις.  Οι εκλάμψεις δεν λένε τίποτα. Όλη η ζωή πρέπει να γίνει πνευματική εμπειρία.  Να το νιώθετε όλη μέρα και όχι μόνο μια φορά στο διαλογισμό. 

Από την άλλη, το εγώ είναι ικανό , επειδή οι παρενέργειες είναι ασταθείς, να αποφασίσει ότι δεν έχεις παρενέργειες και να τους βγάζεις όλους τρελούς.  Αν είσαι πάνω κάτω σημαίνει ότι αρχίζει να εργάζεται πάνω σου και πρέπει να το δουλέψεις και να μην επαναπαυθείς.

Όταν εργαστείς με τακτικότητα , αρχίζεις να αποδυναμώνεις τις παρενέργειες και οι εκλάμψεις γίνονται πιο συχνές , μέχρι να καταλήξουν να είναι ανενεργείς. Προσοχή όμως: όσο υπάρχει η αίσθηση του διαχωρισμού (Εγώ) οι παρενέργειες μόνο ενενεργείς μπορούν να είναι. Για να καούν εντελώς, πρέπει το εγώ να απορροφηθεί από την ψυχή με το διαλογισμό ή το τρίγωνο της πνευματικότητας.

Και στο σημείο αυτό αρχίζει να  εξηγεί ένα ένα τα 5 klesha - παρενέργειες του εγώ:

2.5 η άγνοια έχει τέσσερις τύπους: 1. Λανθάνει το προσωρινό για μόνιμο 2.Λανθάνει το νοθευμένο για καθαρό 3. Κυνηγά τη χαρά αλλά τελικά φέρνει θλίψη 4. Μπερδεύει το άτομο με τον Εαυτό.

Η Άγνοια, κάποιοι το λένε και λησμονιά. Ξεχνάς ότι είσαι ο Εαυτός και ότι δεν είσαι το σώμα, τα συναισθήματα, ο νους. Μπαίνεις σε αυτό αυτή την κατάσταση και ξεχνάς. Η άγνοια έχει 4 τύπους:

- νομίζεις το προσωρινό για μόνιμο: Εννοεί το σώμα και τη ζωή που είναι προσωρινά ενώ εμείς κλεινόμαστε μέσα σε αυτά και λέμε ότι είναι μόνιμα. Το σώμα δρα σαν να μην πρόκειται να πεθάνει ποτέ!  Ο Μούτζι λέει «Ζεις μόνο μια φορά αλλά είναι για πάντα».  Αυτό το πράγμα λοιπόν είναι δύσκολο να το καταλάβουμε αν ζούμε με το Εγώ, δηλαδή ότι ναι μεν ζούμε αλλά η ψυχή είναι αιώνια, θα φύγουμε από αυτό το σώμα και θα πάμε σε άλλο.  Η άγνοια όμως μας κάνει να πιστεύουμε ότι όταν φύγουμε από εδώ τέλειωσε. 

- λαμβάνει το νοθευμένο για καθαρό:  Είναι και αυτό ένα είδος άγνοιας. Το εγώ το ίδιο, για παράδειγμα, αποφάσισε ότι το να νοιάζομαι μόνο για την οικογένεια μου και να πατάω επί πτωμάτων για να τη ζήσω, είναι εντάξει, είμαι καλός οικογενειάρχης.  Αυτό είναι το νοθευμένο και εσύ μέσα στο μυαλό σου λόγω της ψευδαίσθησης του διαχωρισμού λες ότι είναι καθαρό – Αφού νοιάζομαι για τα παιδιά μου και την οικογένεια μου, εγώ είμαι καλός άνθρωπος.  Νοιώθουμε ότι είμαστε εντάξει να νοιαζόμαστε μόνο για μας. Προσοχή λοιπόν. Λέει ό Patanjali «Πρόσεχε γιατί, επειδή έχεις την ψευδαίσθηση του διαχωρισμού, νομίζεις ότι κάποια πράγματα είναι εντάξει, αλλά δεν είναι». 

- κυνηγά τη χαρά αλλά αυτό φέρνει θλίψη:  Το εγώ δεν ενδιαφέρεται για την ευτυχία, ενδιαφέρεται μόνο να πετύχει στόχους.  Λέει λοιπόν το εγώ «Όταν θα έχω τον άντρα των ονείρων μου και κτίσουμε ένα σπίτι θα είμαι ευτυχισμένη.  Κι όταν αυτά γίνουν, θα είμαι ευτυχισμένη όταν κάνω παιδί, και όταν αποκτήσω το ένα και το άλλο». Είναι συνεχές ανικανοποίητο. Γιατί;  Διότι ταΐζουμε τους στόχους του εγώ και δεν καταλαβαίνουμε ότι η ψυχή ή ο εαυτός δεν χρειάζεται τίποτα. Απλά χρειάζεται να είμαστε ενωμένοι μαζί του και τότε θα έρχονται όλα σαν δώρο.  Θα σας ζητήσω να αρχίσετε να μαθαίνετε να απολαμβάνετε. Τι σημαίνει αυτό;  Να υπάρχει απόλαυση χωρίς τύψεις, χωρίς ανάγκη και χωρίς νοσταλγία.

Πώς θα μπορέσεις να απολαύσεις;  Όταν σταματήσεις να ταΐζεις τους στόχους του εγώ. Τότε δε θα χρειάζεται τίποτα και ότι και αν έρχεται θα είναι σαν δώρο.  Μην κυνηγάτε  τη χαρά γιατί το κυνήγι και μόνο σημαίνει ότι το εγώ συνεχώς θα σου βάζει άλλους στόχους κάθε φορά. Είναι μέσα στην άγνοια λοιπόν και αυτό.

-Μπερδεύει το άτομο (το εγώ) με τον Eαυτό:  Αυτή είναι η μεγαλύτερη μορφή άγνοιας που από εκεί πηγάζουν όλες οι άλλες άγνοιες.  Δηλαδή, ερχόμαστε σε ένα σώμα που είναι προσωρινό και μπερδεύουμε το προσωρινό σώμα με το αιώνιο που είναι ο Eαυτός. Και τι είναι ο Eαυτός;  Αυτό που θα μείνει όταν πεθάνουμε.  Αυτό που είμαστε. Το υπόλοιπο δεν είμαστε εμείς, είναι ένα ρούχο.  Έχουμε τόσο ταυτιστεί μ’ αυτή την εικόνα που δεν καταλαβαίνουμε ότι αυτή η εικόνα είναι απλά ένα ρούχο που κάποια στιγμή θα βγει και θα μείνει κάτι άλλο.  Όλες οι θρησκείες μιλάνε για αθανασία και εμείς νομίζουμε ότι εννοούν ότι δεν θα πεθάνουμε ποτέ, ότι θα ζούμε σ’ αυτή τη μορφή συνέχεια.  Αυτό είναι η μεγαλύτερη μορφή ψευδαίσθησης. Ο Χριστιανισμός και ο Μωαμεθανισμός που καταλαβαίνουν τις παρενέργειες του εγώ δεν λένε τους πιστούς τους ότι όταν πεθάνουν θα ενωθούν με το Θεό, αλλά τους λένε πως άμα πεθάνουν θα μείνουν μ’ αυτό που είναι και απλά θα πάνε στον παράδεισο.  Δηλαδή τόση είναι η άγνοια μας- Ακόμα και στη θρησκεία μας. Γιατί; Διότι δεν μπορούμε να παραδεχτούμε ότι αυτό που είμαστε τώρα είναι απλά ένα φόρεμα, το οποίο κάποια στιγμή θα βγάλουμε, ενώ η ψυχή θα υπάρχει μέχρι να ξαναφορέσεις άλλο φόρεμα.  Όταν λοιπόν λέμε θα πετύχω την αθανασία, σημαίνει ότι θα συνειδητοποιήσω ότι αυτό το σώμα που έχω τώρα είναι ένα φόρεμα και ότι στην πραγματικότητα είμαι αθάνατος. Γιατί είμαστε αθάνατοι, απλά, μπερδεύουμε το προσωρινό για μόνιμο, το νοθευμένο με το καθαρό, κυνηγάμε τη χαρά αλλά φέρνουμε τη θλίψη και μπερδεύουμε το άτομο (εγώ) με τον Εαυτό. Αυτοί λοιπόν είναι οι 4 τύποι της πρώτης παρενέργειας του εγώ, της άγνοιας.

2.6 Ο εγωισμός προκλήθηκε από την σύγχυση ότι η συνείδηση* είναι η καθαρή συνειδητότητα.

Η δεύτερη παρενέργεια του εγώ είναι ο Εγωισμός.  Ποια η διαφορά του εγώ από τον εγωισμό; Είναι δυο διαφορετικά πράγματα.  Ο εγωισμός έχει σχέση με τους άλλους, το εγώ είναι η ψευδαίσθηση του διαχωρισμού.   Στον εγωισμό νομίζω ότι είμαι το κέντρο του κόσμου και όλα γυρνάνε γύρω από μένα.  Ο εγωισμός λοιπόν προκλήθηκε (και αυτή είναι ο πιο σημαντικός στίχος αυτού του κεφαλαίου) από την σύγχυση ότι η συνείδηση είναι η καθαρή συνειδητότητα. Το εγώ είναι μια χαρά, όταν όμως ενωθεί με τα ένστικτα δυναμώνει, ενεργοποιεί όλες τις παρενέργειες και ζει σαν το ζώο.  Το εγώ όμως έχει και μια άλλη επιλογή. Να ενωθεί με τη συνείδηση.  Η συνείδηση είναι αυτό που μας λέει τι είναι σωστό και τι είναι λάθος.  Είναι ένας προγραμματισμός, ένα software που μας δόθηκε μαζί με το εγώ.  Ο πιο πολύς κόσμος μέσα από την άγνοια κολλάει το εγώ με τα ένστικτα, την κυτταρική μνήμη, και ξεχνάει το software του, τη συνείδηση.  Ζώντας σε μια κοινωνία που όλοι είναι ενωμένοι με το εγώ τους, τα ένστικτά τους, τους βλέπουμε και γινόμαστε και εμείς έτσι.  Μερικοί όμως έχουν αναλαμπές και ενώνονται με τη συνείδηση.   Βγαίνουν από το λούκι και νιώθουν ότι αυτό που κάνουν δεν είναι σωστό.  Εκεί όμως είναι που γίνονται εγωιστές, γιατί δεν έχουν καταλάβει ότι καλή είναι η συνείδηση αλλά δεν είναι η καθαρή συνειδητότητα.   Δεν είναι αυτό που θα μείνει όταν πεθάνουμε, είναι απλά ένας προγραμματισμός που σε βοηθά να δράσεις σωστά με το εγώ.  Και έτσι γεμίζουμε με εγωιστές που νομίζουν πως έχουν βρει το Θεό, ότι είναι το κέντρο του κόσμου, γράφουν βιβλία και υποστηρίζουν ότι αν θέλεις κάτι, το σύμπαν συνωμοτεί για να το πετύχεις.  Είμαστε όργανα του Θεού και νομίζουμε ότι ο Θεός είναι όργανο μας. Αυτή είναι η πιο διαδεδομένη μορφή εγωισμού. Το ονομάζω «εκλεπτυσμένος εγωισμός» γιατί είναι τόσο αποδεκτός , που αυτοί που είναι έτσι, θεωρούνται πολύ πνευματικοί άνθρωποι.  Όλα αυτά βέβαια δεν είναι κακά, αρκεί να μην νομίζουμε ότι φτάσαμε στο Θεό.  Αρκεί να ξέρουμε ότι απλά το εγώ μας ενώθηκε με τη συνείδηση και είμαστε σε ένα πολύ καλό στάδιο.  Μακάρι όλος ο κόσμος να φτάσει να ενώσει το εγώ του με τη συνείδηση και να μπορεί να παίρνει εμπνεύσεις από εκεί.  Να γράφει έργα, να συμβουλεύει τον κόσμο πώς να πετύχει τους στόχους του, πώς να γίνει καλύτερη η υγεία του.  Όλα αυτά είναι καλά αρκεί να ξέρουμε ότι είναι απλά το πρώτο σκαλοπάτι, ότι είναι η συνείδηση και όχι η καθαρή συνειδητότητα.  Η καθαρή συνειδητότητα, αυτό το πράγμα που λέμε ζωή, το παίρνει σαν παιχνιδάκι.  Είσαι αποτραβηγμένος από αυτά που σου συμβαίνουν ή τα ξεπερνάς πολύ γρήγορα. 

Και πάλι υπάρχει μια τεράστια παρεξήγηση: Νομίζουμε ότι αν ενωθούμε με τον Εαυτό δεν θα μπορούμε να κυκλοφορήσουμε στον κόσμο. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Το αντίθετο, μόνο όταν βρω τον Εαυτό θα μπορώ να κυκλοφορώ στον κόσμο ελεύθερος ,γιατί τότε θα καταλαβαίνω το θέατρο και έτσι θα το παίζω καλύτερα.  Ο καλός ηθοποιός δεν είναι αυτός που μπαίνει στο ρόλο και ξεχνάει τον εαυτό του.  Είναι αυτός που έχει την πειθαρχία να παίζει το ρόλο του συγκεντρωμένα, ξέροντας ότι παίζει ρόλο.  Εμείς παίζουμε ρόλο αλλά δεν τον ξέρουμε.  Μπαίνουμε τόσο βαθιά στο ρόλο μας, ταυτιζόμαστε με το ρόλο και μας παίρνει ο ρόλος όπου θέλει, ενώ μπορούμε να παρατηρούμε τον εαυτό μας να παίζει το ρόλο.  Και εκεί είναι η πραγματική ευτυχία και εκεί είναι αυτό που λέμε αιώνια ζωή.  Η αιωνιότητα είναι εκεί και εκεί καταλαβαίνουμε ότι ζούμε μόνο μια φορά αλλά είναι για πάντα.  Ενώ τώρα ταυτισμένοι με αυτό το ρόλο φοβόμαστε ότι θα τελειώσει αυτή η παράσταση.  Και νομίζουμε ότι είμαστε τίποτα χωρίς αυτό το ρόλο. Δεν ξέρουμε ότι τελειώνοντας αυτό το ρόλο μπορεί να παίξουμε άλλο ρόλο ή απλά να είμαστε ο εαυτός μας για λίγο μέχρι να παίξουμε άλλο ρόλο. Ζούμε σε αυτό το Μάτριξ που λένε.  Η δυαδικότητα είναι το εγώ και ο Εαυτός είναι στο κέντρο.  Οτιδήποτε είναι δυαδικότητα δεν είναι αλήθεια. Οτιδήποτε είναι ουδέτερο, αυτό είναι αλήθεια. 

Όταν έχεις επαφή με τoν Eαυτό δρας με συνείδηση, αλλά επίσης δρας, με απόλυτη απόσπαση.  Δρας και αφιερώνεις τη δράση στου στο Θεό.  Να κάνεις πολλά πράγματα, να δρας συνέχεια. Όπως λέει στη Bhagavat Gita: “Να είσαι εξαρτημένος από τη δράση αλλά, όχι από τα αποτελέσματα αυτής”.  Αν έρθουν αποτελέσματα ήρθαν, αν δεν έρθουν δεν ήρθαν. Αυτό φέρνει τη μόνιμη σύνδεση με τον Εαυτό

-Η συνείδηση δυναμώνει; 

Η άγνοια παίζει ρόλο.  Όσο μικραίνει η άγνοια, τόσο διευρύνεται η συνείδηση. 

2.7 Η Προσκόλληση συνδέει τη μνήμη της ευχαρίστησης με την έλξη για αυτήν. (Ξεχνάμε ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο)

2.8 Η αποστροφή δημιουργείται πάλι από την μνήμη του δυσάρεστου ή του πόνου. (Ξέχνάμε ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο)

Η τρίτη και τέταρτη παρενέργεια του εγώ είναι αυτό το «μ’ αρέσει/δεν μου αρέσει». Και χανόμαστε μέσα σε αυτά που μας αρέσουν, ενώ τρέχουμε συνέχεια να ξεφύγουμε από αυτά που δεν μας αρέσουν.  Όμως είναι στο εγώ μας που αρέσουν ή δεν αρέσουν και όχι στον πραγματικό μας Εαυτό.  Είναι πολύ μεγάλη απάτη να βασιζόμαστε στη μνήμη για αυτά που μας αρέσουν  ή όχι, γιατί έτσι χάνουμε ευκαιρίες, κολλάμε σε πράγματα που θέλουμε και μένουμε εκεί.  Τα πάντα όμως αλλάζουν (Τα πάντα ρει, και ουδέν μένει- Ηράκλειτος). Αλλά η προσκόλληση συνδέει τη μνήμη της ευχαρίστησης με την έλξη γι’ αυτή.  Η αποστροφή επίσης δημιουργείται από τη μνήμη του δυσάρεστου ή του πόνου, δηλαδή, κάτι που με πόνεσε το αποστρέφομαι. Έτσι, δημιουργούνται ανάλογα με τις εμπειρίες μου τα θέλω και τα δεν θέλω, που όμως μας περιορίζουν πάρα πολύ.   Περιορίζουν την ικανότητα μας να δούμε την αλήθεια. Για παράδειγμα, άμα συμπαθώ κάποιον τα βλέπω όλα καλά, ενώ όταν δεν συμπαθώ κάποιον δεν βλέπω τίποτα καλό. Και το αν συμπαθώ ή αντιπαθώ κάποιο έχει σχέση με τις παλιές μου εμπειρίες.  Μπορεί ο άνθρωπος να άλλαξε, μπορεί αυτά που δεν μου αρέσουν αν μην είναι τόσο τραγικά τελικά.  Πραγματικά δεν μπορεί αν δεις ποιος είναι κάποιος αν δεν τον αγαπάς.  Δε γίνεται με βάση το αρέσει ή δεν αρέσει, που προέρχονται από παλιές αναμνήσεις, να αποφασίζουμε αν κάποιος αξίζει ή όχι.  Πρέπει πρώτα να τον αγαπήσουμε. 

Ο καλύτερος τρόπος να ξεχάσουμε αυτά που μας έχουν συμβεί έτσι ώστε η μνήμη να μην δημιουργεί προτιμήσεις και αποστροφές, είναι να τα απορροφήσουμε με διαλογισμό ή τεχνικές χώνεψης.  Ένας άλλος τρόπος για να μην αφήσουμε τα πράγματα που συνέβησαν να τα αρπάξει η ζωώδη μας φύση και να μας τα θυμίζει, είναι να δυναμώσουμε το 30% του εγκεφάλου μας.  Η γιόγκα είναι συνειδητή εξέλιξη.  Είναι ένας τρόπος να σπάσεις τους κωδικούς σου και να αλλάξεις τα πράγματα.  Άρα δύο τρόποι.  Ή να χωνέψουμε τις εμπειρίες μας ή  να δουλέψουμε με το μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, με την ανθρώπινη μας φύση έτσι ώστε η ζωώδη να μην κυβερνά. 

Όταν λοιπόν σας αρέσει ή δεν σας αρέσει κάτι, δείτε από πού έρχεται γιατί υπάρχει και ανώτερη έλξη.  Όταν είμαστε συνδεδεμένοι με τον Εαυτό, αυτό που θέλουμε και αυτό που χρειαζόμαστε είναι το ίδιο. Δηλαδή, αυτό που χρειάζεται η ψυχή για να εξελιχθεί είναι αυτό που θέλει και το εγώ.  Αλλά αυτό πρέπει να το ελέγχουμε συνέχεια.  Θέλω αυτό, δεν μου αρέσει το άλλο, γιατί;  Έρχεται από τις αναμνήσεις μου ή έρχεται από τη ψυχή μου;  Όταν δεν σου αρέσει κάτι και υποψιάζεσαι ότι μπορεί να το χρειάζεσαι, σκέψου ποια ανάμνηση σ’ έκανε να μην σου αρέσει. 

-Δεν μπορεί η ανάμνηση αυτή να μην είναι από αυτή τη ζωή;

  Είναι εύκολο να τα ρίξουμε σε προηγούμενες ζωές όμως οι προγραμματισμοί και οι συνήθειες για να βγουν στην επιφάνεια πρέπει να τα ποτίσεις σ’ αυτή τη ζωή.  Δεν γίνεται να μην σου αρέσει μόνο κάποιος μόνο επειδή κάτι έγινε στην προηγούμενη ζωή, γιατί για να ξυπνήσει αυτό το πράγμα σ’ αυτή τη ζωή, σημαίνει ότι κάποια κατάσταση το έκανε να ξυπνήσει.  Πρέπει να ποτιστεί σ’ αυτή τη ζωή για να ποτιστεί η ανάμνηση της προηγούμενης ζωής.  Αν το καταλάβετε αυτό, δεν θα χάνετε χρόνο να ψάχνετε  σε προηγούμενες ζωές όταν τα κλειδιά για όλα είναι σ’ αυτή τη ζωή. 

Άρα αν αυτό που θέλετε ή δεν θέλετε, έχετε μια υποψία ότι δεν είναι αυτό που χρειάζεται η ψυχή, πηγαίνετε πίσω και δείτε τι σας κάνει να το θέλετε ή να μην το θέλετε. Ναι μπορεί να έρχεται από προηγούμενη ζωή αλλά το έχουμε ποτίσει σ’ αυτή τη ζωή. 

Ότι είναι για το κάρμα σου, είναι για τη ψυχή σου. Η ψυχή θέλει να κάψει κάρμα. Το εγώ δεν θέλει, θέλει να καλοπερνά. Η ψυχή θέλει να καίει κάρμα και την ώρα που το καίει να μην δημιουργεί άλλο. Υπάρχει κάρμα που πρέπει να γίνει και κάρμα που μπορεί να αποφευχθεί. Αν έχεις επαφή με τη ψυχή, η ψυχή θα σου πει.

2.9 Ακόμα κι εκείνοι που είναι προχωρημένοι, έχουν την τάση να θέλουν να συνεχίσουν την ψευδαίσθηση της ζωής.                                                                                                                                                                                                

Αυτό το λέει για την 5^η παρενέργεια του εγώ, το ένστικτο επιβίωσης.  Τονίζει λοιπόν πόσο δύσκολο είναι να ξεπεράσουμε το ένστικτο επιβίωσης.